Skrzynia manualna czy automatyczna – czym różnią się te dwa typy skrzyń biegów?  Jakie wiążą się z nimi korzyści i która z nich lepiej sprawdza się w określonych sytuacjach? W poniższym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania. Dowiesz się także, czy pod kątem spalania paliwa lepszym wyborem jest automat, czy manual.

Do czego służy skrzynia biegów?

Bez względu na to, jaka skrzynia biegów znajduje się w pojeździe, każda z nich pełni podobne funkcje. Jej głównym zadaniem jest przekazywanie mocy z silnika do kół samochodu, co umożliwia ich napędzanie i wprawianie auta w ruch. Skrzynie biegów mogą mieć różną liczbę przełożeń, których odpowiedni dobór pozwala dostosować prędkość obrotową silnika do szybkości jazdy i zmieniającej się sytuacji na drodze.

Zmiana biegów w optymalnym momencie zapewnia efektywną i płynną jazdę – kierowca może sprawnie przyspieszać i zwalniać bez przeciążania układu napędowego. Skrzynia biegów wpływa również na optymalizację zużycia paliwa. 

Skrzynia biegów – rodzaje

Można wyróżnić 3 podstawowe rodzaje skrzyni biegów – manualną, półautomatyczną i automatyczną. Sprawdź, jakie są ich podstawowe cechy.

Manualna skrzynia biegów

Jest przystosowana do ręcznej zmiany biegów przez kierowcę. W tym celu wciska on stopą do końca pedał sprzęgła, zmienia przełożenie za pomocą lewarka, a następnie powoli odpuszcza sprzęgło. Aby ustalić odpowiedni moment zmiany biegu, może obserwować wskazania prędkościomierza i obrotomierza, a także wsłuchiwać się w dźwięk pracującego silnika.

Półautomatyczna skrzynia biegów 

Jest to udoskonalona wersja skrzyni manualnej. Kierowca samodzielnie wybiera przełożenie za pomocą lewarka lub łopatek przy kierownicy, lecz biegi zmienia za niego elektroniczny system sterujący. Półautomatyczna skrzynia biegów jest pozbawiona pedału sprzęgła. Jej istotną wadę stanowi powolne działanie.

Automatyczna skrzynia biegów

Umożliwia w pełni automatyczną zmianę biegów. Wbudowane oprogramowanie samoczynnie dobiera i zmienia przełożenie – dostosowuje je m.in. do obrotów silnika i prędkości jazdy. Kierowca nie musi więc obsługiwać sprzęgła, łopatek ani lewarka. Wystarczy, że przy użyciu przycisku wybierze jeden z dostępnych trybów – np. D (jazda do przodu), R (cofanie), N (bieg jałowy) czy P (parkowanie).

Manualna skrzynia biegów – poznaj jej zalety i wady

Istotną zaletą manualnych skrzyń biegów jest prosta budowa. Dzięki temu ich awarie są rzadkie, a ewentualna naprawa nie naraża na wysokie koszty. Mocno podatne na uszkodzenia jest jednak sprzęgło – zwłaszcza w przypadku jego nieprawidłowej obsługi przez kierowcę. Manualna skrzynia biegów zapewnia także wysoką kontrolę nad pojazdem. Kierowca nie musi ufać automatyce, lecz może samodzielnie dostosowywać przełożenie do stylu jazdy i aktualnej sytuacji na drodze.

Przy podejmowaniu wyboru automat vs manual warto wziąć także pod uwagę niższe koszty eksploatacyjne w przypadku skrzyni manualnej – jest to związane z tym, że wymaga ona rzadszej wymiany oleju. Samochód z ręczną skrzynią biegów jest też tańszy w zakupie – te same modele z automatem mogą kosztować więcej o kilkanaście tysięcy złotych. Wybrane modele wyposażone w manual są dostępne w leasingu nawet z ratą do 1000 zł miesięcznie – np. auta marki Ford, Citroen czy Opel.

Jeśli wybierzesz pojazd z manualną skrzynią, będziesz musiał samodzielnie dobierać i zmieniać biegi, co utrudnia bieżącą obserwację sytuacji na drodze – zwłaszcza w przypadku niedoświadczonych kierowców. Zmiana przełożeń może trwać dłużej w porównaniu do nowoczesnego automatu.

Automatyczne skrzynie biegów – jak się sprawdzają?

W pojedynku skrzynia automatyczna vs manualna automat zdecydowanie wygrywa pod względem komfortu jazdy – zwłaszcza w mieście i podczas częstego stania w korkach. Kierowca nie musi obsługiwać sprzęgła ani ręcznie zmieniać biegów – wciska jedynie pedał gazu lub hamulca prawą stopą, podczas gdy lewa noga odpoczywa. Automatyczna skrzynia eliminuje efekt nieprzyjemnych szarpnięć podczas zmiany biegów oraz nieprawidłowego ruszania. Kierowca bez względu na umiejętności może szybko i płynnie zmieniać biegi. Unika błędów, które mogłyby narażać pojazd na awarie, zwiększać zużycie paliwa czy powodować niezamierzone gaśnięcie silnika. W pełni skupia się na prowadzeniu pojazdu i obserwowaniu sytuacji na drodze.

Automatyczna skrzynia biegów jest bardziej podatna na awarie niż manualna, ponieważ składa się z wielu skomplikowanych i ruchomych podzespołów, których wymiana lub naprawa naraża na spore koszty. Awaryjność nie musi jednak być wysoka, jeśli kierowca przestrzega zasad prawidłowej eksploatacji. Ważne jest, aby regularnie wymieniać olej w skrzyni, a także unikać:

• korzystania z trybu parkingowego (P) w innych sytuacjach niż dłuższy postój – np. przy każdym zatrzymaniu pojazdu,
• jednoczesnego naciskania pedałów hamulca i gazu,
• zmiany trybu na parkingowy lub wsteczny przed zatrzymaniem pojazdu,
• częstej zmiany przełożeń,
• gwałtownego dociskania pedału gazu bez wyraźnej potrzeby.

Skrzynia biegów – czy wpływa na spalanie?

Skrzynia automatyczna czy manualna – chcesz wiedzieć, która z nich pozwala spalić mniej paliwa? Z automatami starszego typu wiązało się większe zużycie, nawet o kilka litrów na 100 km. Wynikało to m.in. z ich budowy (sporego ciężaru i strat energii w przekładni hydrokinetycznej) oraz mniejszej liczby dostępnych biegów. W przypadku nowszych konstrukcji (z ostatnich kilkunastu lat) poziom spalania jest zbliżony niezależnie od tego, czy wybierzesz manualną, czy automatyczną skrzynię biegów.

Oprócz samego rodzaju skrzyni na spalanie wpływają także inne czynniki, w tym model i wielkość samochodu czy styl jazdy. Jeśli wybierzesz skrzynię manualną, kluczowe znaczenie będzie mieć odpowiedni moment zmiany biegów poprzez dociśnięcie sprzęgła i ręczną zmianę ustawienia lewarka. Automat sam optymalizuje przełożenia w celu minimalizacji zużycia paliwa. Zapewnia spore oszczędności zwłaszcza podczas jazdy w mieście, gdy konieczna jest częsta zmiana biegów.

Nowoczesne automatyczne skrzynie mają podobną liczbę przełożeń jak manualne, a wiele z nich umożliwia korzystanie z ekologicznego trybu jazdy. Niskim średnim spalaniem wyróżniają się m.in. wyposażone w automatyczną skrzynię biegów samochody marki Volkswagen, Skoda czy Toyota. Wiele modeli znajdziesz w naszym wirtualnym salonie mAuto.pl.

Lepszy automat czy manual?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, co lepsze – automat czy manual. Oba rodzaje skrzyni biegów mają swoich zwolenników, którzy doceniają ich zalety. Przy podejmowaniu decyzji warto wziąć pod uwagę m.in. swój styl jazdy, doświadczenie i umiejętności prowadzenia, cenę pojazdu czy deklarowany przez producenta średni poziom spalania. Nowoczesne automatyczne skrzynie biegów zapewniają wyższy komfort jazdy i łatwość obsługi. Sprawdzają się świetnie zwłaszcza w warunkach miejskich. Za wyborem samochodu z manualną skrzynią biegów przemawia zwłaszcza wysoka kontrola nad pojazdem, trwałość, a także niższe koszty naprawy i wymiany podzespołów.